هزینه یابی بر مبنای فعالیت: شاید مشخص کردن قیمت تمام شده هر کالا به صورت دقیق امری غیر ممکن به نظر بیاید اما هر نوع تلاشی باید انجام شود تا بهترین تخمین در مورد قیمت تمام شده در دسترس تصمیم گیرندگان قرار گیرد. در ادامه با ما باشید تا در مورد هزینه یابی بر مبنای فعالیت با هم گفتگو کنیم و مطالب ارزشمند و مفیدی را در این زمینه در اختیارتان قرار دهیم.

قیمت تمام شده محصول چیست و چگونه باید آن را محاسبه نمود؟

می توان گفت بهترین زمان برای تکمیل شدن قیمت تمام شده محصول وقتی است که هزینه‌ها به طور مستقیم، قابل ردیابی به محصولات تولید شده و خدمات ارائه شده باشد. معمولاً هزینه‌های سربار کارخانه که یک نوع هزینه غیر مستقیم است که نمی‌ توان به راحتی و به طور مستقیم به محصولات تولید شده و خدمات ارائه شده ردیابی کرد. دشوار ترین بخش محاسبه قیمت تمام شده یک واحد، تعیین نمودن مبلغ درست هزینه سربار کارخانه می باشد که می بایست به محصولات و خدمات اختصاص داده شود.

در واقع قیمت تمام شده محصولات و خدمات می‌تواند بر روی تصمیمات قیمت گذاری، فروش محصولات، کنترل کاهش هزینه‌ها، تعیین سود و زیان، تصمیمات تولید یا حذف تولید یک محصول و دیگر موارد تأثیر گذار باشد. به ویژه در جامعه کنونی قیمت تمام شده، نقش بسیار حساسی را در سرنوشت و موقعیت واحدهای تجاری ایفا می‌کند. بنابراین شناخت و نحوه به کاربری از اصول وابسته برای مشخص کردن قیمت تمام شده به گونه‌ای صحیح تر الزامی به نظر می رسد.

چه زمانی کار مستقیم می ‌تواند به عنوان مبنای مناسبی برای تخصیص هزینه‌های سربار کارخانه مورد استفاده قرار گیرد؟ همبستگی شدید بین هزینه کار مستقیم و تغییرات هزینه‌های سربار کارخانه وجود داشته باشد. هزینه کار مستقیم یک بخش مهم است که کل هزینه‌های تولید را در بر گیرد.

سیر تحول حسابداری

با مطالعه تاریخچه حسابداری، متوجه می شویم در قرن ۱۴ نیاز برای نگهداری حساب‌های تولیدی شکل گرفت. از همین رو سرمایه گذاران نیازمند کنترل جریانات ورودی و خروجی مواد به هر کارگر بودند تا مزد پرداختی آن‌ها را به بهره‌وری حاصل مرتبط سازند و سود آوری فعالیت‌های گوناگون را ارزیابی کنند.

به دلیل رشد سریع صنایع انگلستان که با استفاده از ماشین آلات صورت گرفته بود، قرن نوزدهم به انقلاب صنعتی معروف گردید. در این قرن، سیستم‌های سنتی به کارخانجات بزرگ تبدیل شده و توسعه و تحول بزرگی در تولید رخ داد. رفته رفته با پیچیده‌‌ تر شدن هویت‌های تجاری و تولیدی نیاز به حسابداری دقیق بیشتر احساس می شد و حسابداری می بایست به سوالات در مورد کنترل بودجه و حسابداری صنعتی پاسخ می داد.

هزینه یابی بر مبنای فعالیت

در بحث هزینه یابی بر مبنای فعالیت باید گفت در واقع سیستم‌ها می بایست اهداف کنترلی و برنامه ریزی را به این دلیل تامین نمایند که هزینه‌های تولیدی به موجودی‌ها و به منظور دستیابی به سودآوری بلند مدت باشد. همان طور که می دانید ساختار هزینه‌ها و تولیدات اکثر موسسات در چند سال گذشته دچار تغییر و تحولات شده است، به گونه‌ای که دستمزد، بخش کوچکی از هزینه تولید را به خود اختصاص می ‌دهد و در مقابل سربار تولید قسمت عمده هزینه‌های تولیدی را شامل می شود.

در هزینه یابی بر مبنای فعالیت معمولاً هزینه‌های سربار با تعداد فعالیت‌های مربوط به یک محصول و مقدار واحدهای تولید شده از محصول، مرتبط هستند. برای مثال یک شرکت تولیدی را فرض کنید که دو محصول همانند هم تولید می نماید. محصول اول از ۱۰ قطعه به وجود آمده در صورتی که محصول دوم از یکصد قطعه تشکیل شده است.

حالا هر قطعه پیش از نصب می بایست معاینه و بازبینی شود. در نتیجه مشخص است که برای تحویل و دریافت یک قطعه در مقایسه با ۱۰ قطعه باید فعالیت بیشتری انجام داد. اما همین هزینه در روش سنتی، طبق اصول جذب سربار هر محصول به طور کل، به محصولات اختصاص داده می شود. از همین رو الزامیست که از روش هزینه یابی جدیدی باید استفاده نمود.

با این تفاسیر می توان مدیریت بر مبنای فعالیت را شرح داد. در واقع می ‌توان این گونه بیان کرد که این نگرش را هزینه یابی بر مبنای فعالیت می نامند که به معنی استفاده از سیستم حسابداری بر مبنای فعالیت است. در حقیقت این سیستم از هزینه مقادیر تولید شده بر اساس جمع هزینه‌های فعالیت‌های صرف شده در آن راستا حاصل می گردد. این سیستم دارای قابلیتی ست که می تواند هزینه‌ها را با در نظر گرفتن مناسبت‌های مهمی که در دوره زمانی اتفاق می ‌افتد، اندازه گیری و ردیابی نماید.

در مجموع، هزینه یابی بر مبنای فعالیت‌ ها به این معنی است که منابع به مصرف فعالیت‌ها می ‌رسند و فعالیت‌ها صرف تولید محصولات می شود. دقیقاً بر عکس روش سنتی حسابداری که از روش جذب سربار استفاده می ‌کند و یا اغلب از نرخ‌های جداگانه برای هر دایره استفاده می ‌شود. در هزینه یابی بر مبنای فعالیت و در سیستم abc برای هر فعالیت یک مبنای جداگانه به عنوان مولد اساسی هزینه مشخص و طبق آن یک نرخ جدا محاسبه می ‌شود.

عوامل موثر بر انتخاب مولد هزینه

• کثرت منافع بر مخارج به کارگیری مولد هزینه به عنوان مبنا
• اثرات رفتاری که در تصمیم گیری و یا تعیین قیمت‌ها و… دارد به مناسبت استفاده از ای بی سی به قضاوت‌های مدیریت وابسته است و ABC به جای تمرکز بر استفاده کنندگان از سیستم حسابداری، بر روی قابلیت‌های سیستم تمرکز می ‌کند.
• درجه همبستگی بین هزینه‌ها و آن رویداد

شرکت هایی که دارای این ویژگی ها هستند باید از روش abc استفاده نمایند:

1. دارای تنوع فعالیت هستند.
2. هزینه‌های سربار بالایی دارند.
3. دارای تکنولوژی پیشرفته هستند.
4. دارای تنوع محصولات هستند.
5. تغییرات مستمر در فعالیت ها دارند بدون اینکه سیستم حسابداری تغییر پیدا کرده باشد.

کاربردهای سیستم abc

• تخمین جریانات وجوه و نقش abc
• حسابداری ارزیابی مسئولیت
• تجزیه و تحلیل هزینه‌های تفصیل بر مبنای abc
• بودجه انعطاف پذیر بر مبنای هزینه یابی فعالیت

مراحل اقدام هزینه یابی بر مبنای فعالیت

در محاسبه هزینه یابی بر مبنای فعالیت اقداماتی به این شکل صورت می گیرد:

• محاسبه نرخ هزینه برای هر واحد مولد هزینه
• اختصاص دادن هزینه‌ها به محصولات از طریق ضرب نرخ مواد هزینه در حجم مولد هزینه‌ای که برای یک محصول صرف شده است.
• شناسایی فعالیت‌هایی که منابع را مصرف می‌ کنند و اختصاص دادن هزینه به آن فعالیت‌ها

جمع‌بندی

در این مقاله به نکات مهمی در مورد هزینه یابی بر مبنای فعالیت پرداختیم. سعی کردیم نکاتی را در این زمینه بیان کنیم که از اهمیت بیشتری برخوردار باشد.

برای مدیریت بهتر بخش های مختلف کسب و کار خود، می توانید با دانلود دموی رایگان نرم افزار حسابداری معین، به مدت یک ماه تمامی امکانات نرم افزار و عملکرد پشتیبانی را به صورت کاملا رایگان مورد ارزیابی قرار دهید و در صورت رضایت اقدام به پرداخت و خرید نرم افزار حسابداری مورد نظر خود کنید و از یک سال پشتیبانی رایگان نیز بهره مند شوید.

اگر نیاز به راهنمایی بیشتری در این زمینه دارید می توانید با همکاران پشتیبانی نرم افزار حسابداری معین در ارتباط باشید.