هر کسب و کار و تجارتی به یک حسابدار احتیاج دارد. خوشبختانه حسابداران امروزی استادان هنرهای متنوعی هستند که دارای دانش مالی، دانش قوانین و موارد دیگر هستند. اما تاریخچه حسابداری کجاست و از چه زمانی حسابداری شروع شد؟

تاریخچه حسابداری در جهان:

سابقه و تاریخچه حسابداری هزاران سال قدمت دارد و می توان آن را در تمدن های باستانی جستجو کرد.

تاریخچه حسابداری را می توان هزاران سال پیش، به شکل گیری مهد تمدن در بین النهرین ارجاع داد. بنظر می رسد که حسابداری مردم آن زمان، در کنار نوشتن، شمارش پول و کالا، شکل و توسعه یافته است. مصریان اولیه و بابلی ها سیستم های حسابرسی را در آن زمان ایجاد کردند، در حالی که جمع آوری اطلاعات مالی مفصل، مربوط به رومیان باستان است.

تارخچه حسابداری به قبل از استفاده از شمارش عددی برمی گردد. حدود 7500 سال قبل از میلاد، در بین النهرین از اشیاء سفالی کوچک به عنوان پیشخوان برای حسابداری کالاها استفاده می کردند. هر شی مقادیر خاصی از انواع مختلف کالاها مانند غذا، پوشاک و حتی نیروی کار را نشان می داد.

نیاز به ثبت سوابق کالا و ارز بوسیله عوامل متعددی تسریع یافت. افراد مرفه جامعه می خواستند دارایی های خود، بدهی ها و آنچه که بقیه به آنان بدهکار بود را ثبت کنند. بیش از 5000 سال پیش، دفترداران مصری سوابق مفصلی از موجودی پادشاهی را ثبت می کردند و از برچسب های استخوانی که روی اجناس مانند روغن و کتان چسبانده شده بودند، برای پیگیری و ثبت مواردی مانند مبالغ مالکین و تأمین کنندگان و استفاده می کردند.

برخی از اولین حسابداری ها، حدود 300 سال قبل از میلاد در ایران به کار گرفته می شد. ایران جایی بود که نشانه ها و خطوط دفترداری اختراع شد.

تاریخچه حسابداری دو طرفه

جدا از شروع و شکل گیری ابتدایی حسابداری در جهان، این لوکا پاچیولی ایتالیایی است که به پدر حسابداری مدرن در جهان شناخته می شود. او در سال 1494، اولین سیستم حسابداری دو طرفه را که تجار ونیزی از آن استفاده می کردند، ارائه داد. هرچند که او مخترع حسابداری در جهان نبود، اما اولین کسی بود که سیستم بدهی ها و اعتبارات را در دفاتر تعریف کرد که هنوز هم اساس اصلی سیستم های حسابداری امروزی است.

او یک چرخه حسابداری جامع را تنظیم کرد که فرایند روشنی را برای کسانی که درگیر حسابداری بودند شرح داد. او در موارد دیگر، دفتری را بر اساس مطالبات دارایی ها و موجودی ها، بدهی ها، سرمایه، هزینه ها و حساب های درآمد معرفی کرد.

برای شکوفایی سیستم حسابداری دو طرفه، عوامل متعددی مانند مالکیت خصوصی، سرمایه، تجارت در مقیاس بزرگ، اعتبار، ثبت کردن سیستماتیک، پول و حسابرسی آن، دست داشت.

با شروع انقلاب صنعتی در سال 1760، تعداد شرکت ها افزایش یافت و نیاز به سیستم های حسابداری پیشرفته تری وجود داشت. هم چنین توسعه شرکت ها، گروه های بزرگتری از سرمایه گذاران و ساختارهای پیچیده تری از مالکیت را ایجاد کرد که همه آنها نیاز به سیستم های حسابداری پیشرفته و مدرن تری داشتند.

مفهوم حسابدار رسمی در اواسط قرن نوزدهم در اسکاتلند، پس از آنکه گروهی از حسابداران از ملکه ویکتوریا درخواست منشور سلطنتی کردند، بوجود آمد. نوبت به رسمیت شناخته شدن و قابل احترام بودن این حرفه و تخصص متنوع کسانی که در این حرفه کار می کنند، رسیده بود.

موسسه حسابداران رسمی (AICPA) در اواخر قرن 19 در آمریکا تشکیل شد. به سرعت گسترش یافت و امتحانات رسمی را برای اعضای خود تعیین کرد و نامهای حسابدار دارای مدرک رسمی، بسیار مورد توجه قرار گرفت.

تاریخچه حسابداری در ایران

تاریخچه حسابداری در ایران، سابقه زیادی دارد. تاریخچه حسابداری ایرانیان را می توان به پنج دوره اصلی نسبت داد.

1. قبل از اسلام
2. پس از اسلام تا دوره قاجاریه
3. از دوره سلطنت قاجاریه تا انقلاب مشروطه
4. از انقلاب مشروطه تا سال 1340
5. از دهه چهل تا به امروز

• حسابداری قبل از اسلام:

همانطور که اشاره شده بود، تاریخچه حسابداری در ایران به حدود 300 سال قبل از میلاد برمی گردد. در پی حفاری بخش هایی از تخت جمشید، داده هایی مانند مهره های شمارشی و ابزار حسابداری دیده شده است که شروع حسابداری در ایران را به دوره هخامنشیان ربط می دهد.

• تاریخچه حسابداری پس از اسلام:

پس از ورود اسلام به ایران، حرفه حسابداری نیز مانند بسیاری از دیگر جنبه ها دچار تغییرات شد. روابط اقتصادی و قوانین حسابداری همانند دیگر قوانین تحت تاثیر قوانین اسلامی تغییر کرد؛ اما این تغییرات بیشتر در مورد روابط تجاری میان مردم و محله های کوچک صدق می کرد تا حکومت و دربار. دلیل آن را می شود عدم تبعیت نخستین حکومت ها مانند عباسیان و امویان نام برد.

• حسابداری از دوران قاجار تا انقلاب مشروطه:

حسابداری در این دوره دچار تحولاتی شد. دلیل آن را تغییرات سیستم های مالی در دوران قاجار میتوان گفت. سرآمد این تغییرات، استفاده کردن از مستشاران آمریکایی به عنوان حسابداران در امور مالی ژاندارمری بود. سیستم های حسابداری طی واگذاری امتیاز استخراج نفت به ویلیام ناکسی بریتانیایی، و همچنین واگذاری امتیازات تاسیس بانک ها به بیگانگان، دچار تحولات جدی شد.

• حسابداری تا دهه 40:

تاریخچه حسابداری مدرن و نوین در ایران را می توان به این دوره نسب داد. با پیروزی انقلاب مشروطه و تصویب قانون اساسی، آن هم در دورانی که کشور با اوضاع شدیدا بد مالی دست و پنچه نرم میکرد، اولین بودجه مدرن کشوری، اولین قانون مالیاتی، اولین قانون تجاری و اولین قوانین حسابداری تصویب شد.

در سال 1315 شمسی نیز 12 دانشجوی حسابداری برای تکمیل تحصیلات حسابداری بوسیله بانک ملی ایران به انگلستان فرستاده شدند. اولین آموزشگاه حسابداری در ایران نیز در سال 1353 به نام دانشگاه حسابداری و علوم مالی تاسیس شد.

• حسابداری از دهه 40 تا زمان حال:

پس از سال های 1345 شمسی در ایران، ساختار های اقتصادی و حسابداری گسترش یافت و باعث نیاز جامعه و شرکت های مختلف به حسابدارن حرفه ای شد. پس از انقلاب اسلامی نیز با روی کار آمدن حکومت جدید، نیاز به حسابداران در جامعه افزایش یافت که این امر باعث گسترش آموزشگاه ها، موسسه ها و دانشگاه های حسابداری شد.

با گسترش علم تکنولوژی در دو دهه اخیر در ایران، استفاده از نرم افزار حسابداری برای مدیریت امور چند جانبه، به دلیل آسودگی و اطمینان بالای آن افزایش یافت و تا به امروز، کاربرد های این نرم افزار ها افزایش می یابد.

برای مطالعه در مورد مزیت نرم افزار حسابداری و استفاده از آن به جای دفاتر، میتوانید این مقاله را مطالعه بفرمایید.

پدر علم حسابداری در ایران

دکتر فضل الله اکبری به عنوان پدر علم حسابداری در ایران شناخته می شود. او پس از کسب تحصیلات و دریافت لیسانس در دانشکده حقوق، در شرکت ملی نفت استخدام شد. در سال 1330 در موسسه علوم اداری دانشکده حقوق دانشگاه تهران، مدرک فوق لیسانس خود را در رشته علوم اداری و بازرگانی دریافت کرد و پس از آن به آمریکا رفت و در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، دکترای خود را در رشته حسابداری دریافت کرد.

پس از اخذ مدارک به ایران برگشت و در موسسه علوم اداری مشغول به تدریس شد و در سال 1337 به عنوان اولین مدرس حسابداری در دانشگاه تهران پذیرفته شد.

همان‌گونه كه در این مقاله بررسی شد، علم حسابداري پديده تازه‌واردي در صحنه تجارت نيست و تاریخچه حسابداری به زمان های دوری برمی گردد. همچنين حسابداري توسط یک ملت و قوم خاص بوجود نیامده است، بلكه توسعه آن در گرو رويدادهايي در سراسر جهان بوده است و به عبارتي حسابداري يك محصول جهاني است.

در صورتی که قصد خرید نرم افزار حسابداری مناسب برای کسب و کار خود را دارید، می توانید با دانلود دموی رایگان نرم افزار حسابداری معین، به مدت یک ماه تمامی امکانات نرم افزار و عملکرد پشتیبانی را به صورت کاملا رایگان مورد ارزیابی قرار دهید و در صورت رضایت اقدام به پرداخت و خرید نرم افزار حسابداری مورد نظر خود کنید و از یک سال پشتیبانی رایگان نیز بهره مند شوید.

اگر نیاز به راهنمایی بیشتری در این زمینه دارید می توانید با همکاران پشتیبانی نرم افزار حسابداری معین در ارتباط باشید.
 

مقالات مرتبط

پیشنهاد میکنیم مقالات مرتبط به این مقاله را هم مطالعه کنید.