تصور کنید وارد یک کشور خارجی می شوید و هیچ زبانی برای ارتباط با مردم بلد نیستید. نه می دانید چطور آدرس بپرسید، نه می توانید غذا سفارش دهید، نه حتی بفهمید قیمت ها چقدر است. در دنیای مالی هم دقیقاً چنین وضعیتی پیش می آید اگر شرکت ها و سازمان ها زبان مشترکی برای گزارش های مالی نداشته باشند. این زبان مشترک، چیزی نیست جز استانداردهای حسابداری.
استانداردهای حسابداری چیست؟
استانداردهای حسابداری مجموعه ای از اصول، قواعد و روش ها هستند که تعیین می کنند اطلاعات مالی چگونه باید ثبت، طبقه بندی و گزارش شوند. این استاندارد ها تضمین می کنند که صورت های مالی شرکت ها قابل درک، مقایسه پذیر، شفاف و قابل اعتماد باشند.
مثال : برای ملموس تر شدن موضوع، تصور کنید دو شرکت در یک صنعت مشابه فعالیت می کنند. یکی هزینه هایش را بر اساس روش تعهدی ثبت می کند و دیگری بر اساس روش نقدی. در نگاه اول، شاید یکی سودآورتر به نظر برسد، اما در واقعیت ممکن است صرفاً به خاطر تفاوت در روش ثبت هزینه ها و درآمد ها باشد. استانداردهای حسابداری دقیقاً برای جلوگیری از این سوء برداشت ها طراحی شده اند.
چرا استانداردهای حسابداری اهمیت دارند؟
1️⃣ فرض کنیم شما یک سرمایه گذار هستید و قصد دارید بین چند شرکت مختلف یکی را برای سرمایه گذاری انتخاب کنید. اگر هر شرکت به شیوه خاص خود گزارش مالی ارائه دهد، تصمیم گیری بر مبنای اطلاعات درست تقریباً غیرممکن می شود. استانداردهای حسابداری این اطمینان را به شما می دهند که اطلاعات مالی به زبان مشترک و قابل مقایسه ارائه شده اند.
2️⃣ از سوی دیگر، بانک ها برای اعطای تسهیلات، دولت برای اخذ مالیات، حسابرسان برای بررسی شفافیت عملکرد و حتی مدیران برای تصمیم گیری های داخلی، همگی نیاز به اطلاعات مالی منظم و استاندارد دارند.
پیشنهاد برای مطالعه : مالیات بر درآمد و راهکارهای قانونی کاهش مالیات
انواع استانداردهای حسابداری
1️⃣ استانداردهای ملی
در بیشتر کشور ها، سازمان های حسابرسی یا نهاد های نظارتی، استانداردهای حسابداری داخلی را تدوین می کنند. در ایران، این وظیفه بر عهده سازمان حسابرسی است. این استاندارد ها با الهام از نمونه های بین المللی تهیه می شوند، اما متناسب با شرایط اقتصادی، فرهنگی و حقوقی کشور تنظیم می گردند.
2️⃣ استانداردهای بین المللی
دو نمونه شناخته شده تر در سطح جهانی عبارتند از:
- IFRS (استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی): این استاندارد ها توسط هیئت استانداردهای بین المللی حسابداری تدوین می شوند و در بسیاری از کشور ها به ویژه برای شرکت های چندملیتی کاربرد دارند.
- US GAAP: استانداردهای حسابداری ایالات متحده که توسط هیئت FASB تنظیم می شوند و در آمریکا الزام آور هستند.
در سال های اخیر، بسیاری از کشور ها تلاش کرده‌اند سیستم گزارشگری مالی خود را با IFRS هماهنگ کنند تا بتوانند راحت تر در بازار های جهانی فعالیت داشته باشند.
چند نمونه از استانداردهای حسابداری ایران
در ایران، بیش از ۴۰ استاندارد حسابداری تدوین شده که هرکدام بخشی از عملیات مالی را پوشش می دهند. در ادامه، به چند مورد مهم تر اشاره می کنیم:
- استاندارد شماره ۱: ارائه صورت های مالی
مشخص می کند صورت های مالی باید شامل چه اجزایی باشد و به چه شکلی ارائه شود. - استاندارد شماره ۶: گزارش عملکرد مالی
به چگونگی نمایش درآمد، هزینه و سود یا زیان واحد اقتصادی می پردازد. - استاندارد شماره ۱۵: حسابداری سرمایه گذاری ها
نحوه شناسایی، اندازه گیری و گزارش سرمایه گذاری ها را تعیین می کند. - استاندارد شماره ۱۶: تسعیر ارز
مربوط به نحوه ثبت معاملات ارزی و تغییرات نرخ ارز است.
مزایای اجرای استانداردهای حسابداری
پیروی از استانداردهای حسابداری نه تنها یک الزام قانونی برای بسیاری از شرکت هاست، بلکه مزایای گسترده ای نیز به همراه دارد:
1️⃣ فزایش شفافیت اطلاعات مالی کاربران گزارش‌های مالی می‌توانند تصویر واقعی‌تری از وضعیت مالی شرکت به‌دست آورند.
2️⃣ قابلیت مقایسه بین شرکت ها زمانی که همه شرکت ها طبق یک قاعده بازی می کنند، مقایسه عملکرد آن ها معنی دار می شود.
3️⃣ کاهش احتمال تقلب یا دستکاری اطلاعات مالی چون حسابرسان می توانند براساس معیار های مشخص، عملکرد مالی را ارزیابی کنند.
4️⃣ فزایش اعتماد سرمایه گذاران و اعتباردهندگان وقتی صورت های مالی استاندارد و قابل اتکا باشند، احتمال جذب سرمایه و دریافت تسهیلات بانکی نیز بیشتر می شود.
اگر استانداردهای حسابداری رعایت نشود چه می شود؟
بی توجهی به استانداردهای حسابداری می تواند تبعات جدی به همراه داشته باشد. برای مثال، شرکت هایی که صورت های مالی آن ها با استانداردها منطبق نیست، ممکن است گزارش آن ها توسط حسابرس «مردود» یا «مشروط» اعلام شود. این موضوع می تواند به کاهش اعتبار شرکت، از دست دادن سرمایه گذار، رد وام بانکی یا حتی جرایم قانونی منجر شود.
جمع بندی
استانداردهای حسابداری تنها یک الزام اداری نیستند؛ بلکه ابزار هایی قدرتمند برای ایجاد نظم، شفافیت و اعتماد در گزارش های مالی به شمار می آیند. در دنیایی که اطلاعات مالی به سرعت منتشر می شود و تصمیم های کلان بر اساس این داده ها گرفته می شود، پیروی از این استانداردها نه تنها یک انتخاب هوشمندانه، بلکه یک ضرورت حرفه ای است.
اگر بخواهیم با یک مثال ساده تر تمام این مفاهیم را جمع بندی کنیم: استانداردهای حسابداری مانند خطوط راهنمایی و رانندگی در خیابان های مالی هستند؛ اگر رعایت نشوند، دیر یا زود تصادف اتفاق میافتد.
