رشته حسابداری گستردگی زیاد و کاربردهای بسیاری در بخش های مهم دارد. انواع حسابداری شامل حسابداری دولتی، بازرگانی، صنعتی، مالیاتی، حسابرسی، بودجه و مدیریت می شود.  یکی از مهم ترین انواع حسابداری، حسابداری دولتی نام دارد. حسابداری دولتی شامل فرآیند هایی است که باعث عرضه مدارک و اسناد مالی به دولت می شود.

در این مقاله، این رشته از حسابداری را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

حسابداری دولتی چیست؟

حسابداری دولتی مجموعه ای از سیستم ها و فرآیند های اختصاصی است که نیاز های دولت ها را پشتیبانی می کند. در این فرآیند ها، حسابدار دولتی مدارک مالی و اسناد مورد نیاز را به منظور ارائه به دولت مورد بررسی قرار می دهد. از اهداف اصلی تعیین حسابدار دولتی، شناسایی، طبقه بندی و ارزیابی گزارشات مالی مورد نیاز دولت هاست. این بررسی ها به دولت هنگام تصمیم گیری در زمان تعیین بودجه و اجرای برنامه های زمان بندی شده کمک زیادی می کند.

مسئولین زیادی از حسابداری دولتی چه داخل یا خارج سازمان، استفاده می کنند. مسئولین برنامه ریزی هر سازمان دولتی برای تنظیم بودجه، وزیر یا رئیس موسسه، مدیران سطوح میانی و بازرسان و حسابرسان داخلی، به منظور کنترل گزارش های مالی، از جمله استفاده کنندگان داخل سازمانی اند.

همچنین هیئت دولت، حسابرسان مستقل، نمایندگان مجلس و شرکت های خصوصی و مردم نیز، از استفاده کنندگان خارج از سازمان حسابداری دولتـی محسوب می شوند.

فعالیت های دولت اثر مهمی روی کارکرد حسابداری دولتی دارد. برای آشنایی دقیق با حسابداری دولتی و کاربرد های آن، نیاز است فعالیت های دولت را بشناسیم. فعالیت های دولتی اغلب به دو دسته بازرگانی و و غیر بازرگانی تقسیم می شوند.

هدف اصلی از فعالیت های بازرگانی تامین منابع مالی به منظور دخالت بردن در فعالیت های بازرگانی است. دولت تلاش میکند با رعایت قوانین ثبت شده، در فعالیت های بازرگانی شریک شود.

در فعالیت های دولتی و غیر بازرگانی، هدف دولت ارائه خدمات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است. هدف اصلی برخلاف فعالیت های بازرگانی بدست آوردن سود نیست و رابطه ای با منابع تامین بودجه ندارد.

تفاوت حسابداری دولتی و بازرگانی

• حسابداری دولتی بر اساس قانون و بودجه تعیین می شود و در مواردی که میان قانون و اصول حسابداری ناهماهنگی وجود داشته باشد، حسابداری دولتی مقدم بر ارائه بررسی ها است.
• هدف اصلی در حسابداری بازرگانی، کسب سود از فعالیت های تجاری و بازرگانی است درصورتی که در حسابداری دولتی، ارائه خدمات به مردم و رسیدگی به مشکلات، در درجه اول قرار دارد.
• تفاوت دیگری که میان حسابداری بازرگانی و دولتی وجود دارد، تفاوت در صورت های مالی هر کدام است. صورتحساب های مالی در حسابداری بازرگانی شامل صورتحساب سود و زیان، صورت حساب جریان نقدینگی، ترازنامه و صورتحساب زیان انباشته و سود است. درصورتی که صورت های مالی سازمان های دولتی شامل مواردی مانند ترازنامه های ترکیبی و حساب های مستقل و صورتحساب های مقایسه درآمد است.
• مبنای حسابداری در حسابداری بازرگانی، تعهد است اما در حسابداری دولتی، از مبنای نقدی، نیمه تعهدی و تعهدی تعدیل شده نیز می توان استفاده نمود.

مبنا های حسابداری دولتی

در بخش قبل با تفاوت مبناهای حسابداری دولتی و بازرگانی آشنا شدید. حسابداری بازرگانی بر مبنای تعهد است اما در حسابداری دولتی، انواع مختلفی از مبنا رعایت می شود. این مبنا ها به عنوان ثبت درآمد و هزینه های دفاتر مالی مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع مبنا در حسابداری دولتی شامل لیست زیر می شود.

1. مبنای نقدی کامل
2. مبنای نقدی تعدیل شده
3. مبنای نیمه تعهدی
4. مبنای تعهدی کامل
5. مبنای تعهدی تعدیل شده

اصطلاحات حسابداری دولتـی

برای درک بهتر این نوع از حسابداری، نیاز است با اصطلاحات پرکابردی که در این رشته مورد استفاده قرار می گیرد آشنا شوید. برخی اصطلاحات پرکاربرد حسابداری دولتـی را در این بخش مرور می کنیم.

• بودجه: به برنامه مالی دولت که با هدف پیش بینی درآمد ها و هزینه های یک سال تعیین می شود، بودجه می گویند. حسابداری دولتـی نقش مهمی در تعیین بودجه دارد و مبنای قرار دادن بودجه به هر بخش، بررسی ها و اسناد ثبت شده در حسابداری دولتـی است.
• خزانه: خزانه شامل سازمانی است که دریافتی های دولت در آن نگه داری می شود. این سازمان در ایجاد هماهنگی میان دریافتی ها و هزینه های خرج شده دولت نقش مهمی دارد.
• هزینه جاری: به هزینه هایی که به منظور ثابت نگه داشتن سطح فعالیت های اقتصادی دولت، برنامه ریزی و پیش بینی می شود، هزینه جاری می گویند.
• درآمد عمومی و اختصاصی: درآمد های حاصل از وزارت خانه ها، موسسات دولتی، مالیات های دریافتی و سود سهام ها، به عنوان درآمد عمومی در نظر گرفته می شود و درآمد هایی که برای مصارف خاص در بودجه برنامه ریزی می شود، درآمد اختصاصی می گویند. دولت هنگام تعیین درآمد اختصاصی  موظف است ظرف حداکثر سه سال این بودجه اختصاصی را حذف نماید.

کاربرد و اهمیت حسابداری دولتـی

اهمیت حسابداری دولتـی در سازمان ها، نقش کلیدی این نوع از حسابداری را اثبات می کند. برخی از کاربرد های حسابداری دولتـی به این شرح است.

• در دسترس قرار دادن اطلاعات مورد اطمینانی به دستگاه های دولتی و مدیران ارشد مالی دولت ها.
• تاثیر زیاد در تعیین و برنامه ریزی بودجه و مصارف منابع مالی
• ایجاد ارتباط درست میان واحد های اجرایی دولتی از طریق تامین اطلاعات مالی مورد نیاز واحد های اجرایی و مبادله این اطلاعات

جمع بندی

حسابداری دولتی یکی از مهم ترین انواع حسابداری است که درروند فعالیت های دولت تاثیر مهمی دارد. در این مقاله به بررسی ویژگی های این نوع از حسابداری پرداختیم.

در صورتی که قصد استفاده از یک نرم افزار حسابداری معتبر را دارید، می توانید با دانلود دموی رایگان نرم افزار حسابداری معین، به مدت یک ماه تمامی امکانات نرم افزار و عملکرد پشتیبانی را به صورت کاملا رایگان مورد ارزیابی قرار دهید و در صورت رضایت اقدام به پرداخت و خرید نرم افزار حسابداری مورد نظر خود کنید و از یک سال پشتیبانی رایگان نیز بهره مند شوید.

اگر نیاز به راهنمایی بیشتری در این زمینه دارید می توانید با همکاران پشتیبانی نرم افزار حسابداری معین در ارتباط باشید.

مقالات مرتبط

پیشنهاد میکنیم مقالات مرتبط به این مقاله را هم مطالعه کنید.