علم حسابداری و تکامل دانش‌های بشری به کمک ساختار و عوامل مختلف صورت می ‌گیرد که یکی از آنها کسب شناخت کافی درباره آن دانش و نقد آن است. برای کسب شناخت درباره یک دانش، به ناچار باید وارد بحث چیستی آن دانش شد. سوال از چیستی دانش پرسشی بسیار پیچیده و فلسفی است اما ناچار باید به آن پرداخته شود و سعی شود که پاسخ را پیدا نمود.

یکی از این مباحث، شناخت علم حسابداری برای تمام افرادی ست که در این رشته مشغول تحصیل هستند، در این حرفه قدم نهاده‌اند یا به این مباحث علاقه مندند. امروز می خواهیم به ضرورت شناخت علم حسابداری بپردازیم و شرح دهیم که چرا باید این علم را به خوبی بشناسید!

چرا باید علم حسابداری را بشناسیم؟

علوم معتبر هر کدام برای خود فلسفه‌ای دارند که از چیستی آن س‏‏خن می‌ گوید و ماهیت آن را نشان می دهد. کسانی که وارد رشته حسابداری می ‌شوند به دلیل تعصبی که روی این حرفه دارند، آن را علم می دانند و برای علم بودن آن دلیل می آورند.

البته که این‌گونه افکار و اندیشه در مورد حسابداری می تواند به پیشرفت این حرفه و جهت‌دهی چارچوب ذهنی انسان درباره حسابداری و نظام مند شدن این رشته ختم شود. شناخت علم، از ذهنیت فلسفی نشات می گیرد و در عوض بر رشد اندیشه فلسفی نیز تاثیر گذاشته است. امروزه در آموزش دانش حسابداری به روشن شدن فلسفه آن نیاز داریم، در واقع بدون به‌کارگیری این افکار و روش‌های متفاوت شناخت علمی با کم ارزش شدن علم حسابداری در مقایسه با سایر علوم روبه‌رو می‌ شویم و در نتیجه حسابداران کم شخصیت جلوه داده می شوند.

چگونه علم حسابداری را بشناسیم؟

یکی از راه‌های دستیابی به شناخت علمی در این زمینه، نگاه به سرگذشت حسابداری و جایگاه تاریخی آن، از زمان پیدایش جوامع بشری و شکل گیری قانون حسابداری است. می‌ توان گفت که علم حسابداری گذشته‌ای مانند کتاب طنز در جوامع مختلف بشری داشته است و همواره نیاز به نوشتن، ثبت و تفسیر پدیده‌های حسابداری، احساس می شود. حسابداری در هر دوره از تاریخ، نقش و وظیفه‌ای داشته که آن را به تمدن بشری عرضه نموده است.

سرگذشت حسابداری با سرگذشت ریاضیات در زمان پیدایش تمدن انسان، تلفیق شده است چراکه ریاضیات، کاربردهای بسیاری در تمدن‌های بشری داشته و علم حساب در مناطق مختلف و در زندگی روزمره تاجران و بازرگانان نقش مهمی را ایفا می نموده است. انسان همواره به دلیل طرز فکر و نگرش خود کاربردهای متفاوتی از علوم را ارائه کرده است. علم حسابداری نیز از این قاعده مستثنا نیست. بینش‌ها و نگرش‌های متفاوت و شرایط اقتصادی و اجتماعی، سبب ظهور شکل‌های متفاوت از حسابداری شده است.

نقش علم حسابداری در هر سرزمین

در یونان باستان به‌کارگیری علم حسابداری در معاملات مناسب اشراف و بزرگان نبود و آن را در شان بردگان می دیدند. این نگرش باعث شده بود، اندیشمندان کمتر به چگونگی به‌کارگیری علم حساب در بازرگانی، اهمیت بدهند. یکی از مشخصه‌های بارز این نگرش و طرز فکر، در اندیشه افلاطون بود. از دیدگاه او ضرورت تدوین قانون برای تحصیل علم حساب برای کسانی که مشاغل عمده شهر را داشته‌اند، مطرح است. اما با این دید که از آن به روش سطحی استفاده نشود بلکه به کمک ادراک صرف، بتوانند واقعیت اعداد را مشاهده نموده و همانند بازرگانان از علم حساب، برای کار خرید و فروش استفاده نکنند.

در بین النهرین، پیشرفت بازرگانی و تجاری از سایر مناطق بیشتر بوده و آثار باستان‌شناسی نشان می دهد که از روش‌های مختلف ثبت و نگهداری اطلاعات مالی سبب به‌کارگیری آنها در تصمیم گیری‌ها بوده است. جالب است بدانید در گذشته قانون حمورابی، اولین قانون تدوین شده انسان است که نقش حسابدار را به رسمیت شناخته و هر داد و ستدی که مهر حسابدار و کاتب در آن نباشد، نامعتبر می نامیدند و آنها را باطل می کردند. طبق این قانون، سند هر معامله خواه کوچک بوده یا بزرگ، باید نوشته می شد و طرفین قرارداد و شهود آن را امضا می کردند. یکی از موانعی که همواره در زندگی بشر وجود داشته و سد راه رسیدن انسان به رویاهای آرمان‌گرایانه‌اش شده، نیاز جوامع و پاسخگویی به آنها بوده است.

ارسطو شاگرد افلاطون در اندیشه فلسفی‌اش به حقایق زندگی پرداخته و دیدگاه و روش‌های مورد نظرش برای اصلاح و تشکیل جامعه را در کتاب سیاست تشریح کرده است. وی از دیدگاه اقتصاد مبتنی بر اصول اخلاقی دولت خواهانه نگرشی به کنترل مصرف وجوه خزانه داشته، آن را به عنوان حقیقتی بالاتر از ثبت پدیده‌های اقتصادی دانسته و عامل نظارت و بررسی را به دلیل اصلاح امور، پیشنهاد داده است. حسابداری در طول تاریخ خود همراه با تحولات رنسانس، تکامل پیدا کرده و در این تحول، بیشترین تاثیر را از نگرش‌های فلسفی دریافت نموده است. به این دلیل که دوره رنسانس، عموما براساس استفاده از علوم در زندگی روزمره و خارج از تجربه بوده است.

باید بدانید اندیشمندان آن برهه از تاریخ مانند فرانسیس بیکن، تصویر خوبی از بینش آن دوره ارائه نموده است:

“هدف اصلی از علم باید قدرت یافتن بر عمل برای رسانیدن به نوع بشر باشد. منظور از طلب علم، رسیدن به معرفت حقیقت است. در واقع علمی که از آن استفاده عملی نشود چه حاصلی دارد؟

البته کسب علم و معرفت را هم در بر خواهد داشت و این نتیجه بزرگی است که به دست می‌ آید. اما منظور نخستین باید تحصیل قدرت باشد. یعنی انسان به مشاهده تجربه و مطالعه در امور از قوانین آن آگاه شود و هنگامی که آن قوانین را به دست آورد، از آنها پیروی کند و بر طبیعت مسلط شود. قوانین طبیعت را به مقتضای نیازمندی‌های خویش به کار می‌ گیرد و آن را تابع اراده خود می‌ سازد و اختراعات نائل می شود و زندگانی خویش را بهبود می ‌بخشد”

طبق یک نظریه تایید شده، دوران تاریخی به شرح زیر است:

1. عصر اقتصاد
2. عصر بلند گرایی
3. عصر خرد‌گرایی
4. عصر روشنگری
5. عصر ایدئولوژی
6. عصر تجزیه و تحلیل
7. عصر پست مدرنیسم

بدون در نظر گرفتن پیشینه تاریخی حسابداری و حسابرسی، این دو به معنی جدید، محصول عصر تجزیه و تحلیل می باشد که با توسعه سرمایه و صنعت در اروپا آغاز شد، چراکه فلسفه عرصه سنجش علم محسوب می‌ شود به کانونی برای تحلیل تخمین علوم تبدیل می گردد. طبق این فلسفه حسابرسی باید کانون تجزیه و تحلیل درآمدهای علم حسابداری و اقتصاد در حوزه تدوین اعداد و ارقام در صورت‌های مالی تلقی شود چراکه حسابرس به با نقش مهمی که دارد می تواند اظهار نظر نماید. همچنین او قادر است به اعداد و ارقام خام، معنا و مفهوم اعتباری ببخشد.

‏چارچوب‌های نظری توسعه یافته توسط انسان از جهان‌بینی او سرچشمه گرفته و در طی تاریخ، اشکال متفاوتی به خود گرفته است. مجموع تلاش بشر در آشکار شدن پدیده‌های اجتماعی، پاسخگویی به نیازها و حل مشکلات اجتماعی بوده که فرضیه‌های علم حسابداری نیز شامل آن هستند. تئوری یا ایده محصول، فکری ست که از تلاش بشر برای کشف حقیقت ریشه گرفته است. در واقع حقیقت، زاده رابطه بین تفکر و هستی یا رابطه بین ذهن و عین است.

مراحل تاریخی حسابداری:

• دوران سادگی
• دوران بهینه سازی
• دوران یکنواختی
• دوران تورم
• دوران مداخله
• دوران همگرایی
• دوران ابداع

جمع‌بندی

در تقسیم‌ بندی دوره‌های تاریخ انسان، رشد علم حسابداری با هر یک از این دوران‌ها و نگرش‌های چیره بر آن، رابطه عمیقی دارد. برای نتیجه گیری از قانونمندی‌های رشته حسابداری در نظر گرفتن دوران‌های تاریخی تمدن بشر الزامی ست و همیشه باید تحقیق در اصل وابستگی متقابل دانش و فلسفه در نظر گرفته شود.

اگر قصد خرید یک نرم افزار حسابداری معتبر را دارید، می توانید با دانلود دموی رایگان نرم افزار حسابداری معین، به مدت یک ماه تمامی امکانات نرم افزار و عملکرد پشتیبانی را به صورت کاملا رایگان مورد ارزیابی قرار دهید و در صورت رضایت اقدام به پرداخت و خرید نرم افزار حسابداری مورد نظر خود کنید و از یک سال پشتیبانی رایگان نیز بهره مند شوید.

اگر نیاز به راهنمایی بیشتری در این زمینه دارید می توانید با همکاران پشتیبانی نرم افزار حسابداری معین در ارتباط باشید.

مقالات مرتبط

پیشنهاد میکنیم مقالات مرتبط به این مقاله را هم مطالعه کنید.